แบ่งหุ้น ทำธุรกิจกับเพื่อน อย่างไร ไม่ให้ทะเลาะกัน | MONEY LAB เล่าเรื่องการเงิน ที่โรงเรียนไม่เคยสอน
การพัฒนาคุณภาพสินค้า การตั้งราคาขาย รวมถึงการบริหารเงิน ถือเป็นอุปสรรคด่านแรก ๆ ของการทำธุรกิจ ที่หลายคนจะต้องพบเจอ

แต่นอกจากเรื่องเหล่านี้แล้ว ก็ยังมีอีกสิ่งหนึ่ง ที่สำคัญไม่แพ้กัน แถมยังน่าปวดหัวที่สุด นั่นก็คือ การแบ่งหุ้น

เพราะถ้าจัดสรรไม่ลงตัว นอกจากจะทำให้ธุรกิจของเรา ดำเนินไปอย่างติดขัดแล้ว ยังอาจทำลายความสัมพันธ์ ของเรากับเพื่อน หรือญาติพี่น้อง ที่ร่วมก่อตั้งธุรกิจด้วยกัน มาอย่างยากลำบากอีกด้วย

แล้ว เราควรแบ่งหุ้นอย่างไร ถึงจะไม่มีปัญหาในภายหลัง ?
MONEY LAB จะเล่าเรื่องการเงิน ที่โรงเรียนไม่เคยสอนให้เข้าใจ

การแบ่งหุ้นในเบื้องต้นนั้น สามารถแบ่งได้จาก 2 อย่างหลัก ๆ คือ การลงทุน และการลงแรง

สำหรับการลงทุนนั้น การแบ่งหุ้นค่อนข้างเข้าใจง่าย คือแต่ละคนใส่เงินลงไปเท่าไร ก็แบ่งหุ้นเป็นสัดส่วนเท่านั้น เช่น

เพื่อน 3 คน จะลงทุนเปิดร้านอาหารตามสั่ง ซึ่งต้องการเงินทุนครั้งแรกเท่ากับ 20,000 บาท โดยที่

นาย A ออกเงิน 10,000 บาท
นาย B ออกเงิน 6,000 บาท
นางสาว C ออกเงิน 4,000 บาท

ก็จะสามารถแบ่งสัดส่วนหุ้น ของร้านอาหารตามสั่งแห่งนี้ ได้เป็น นาย A 50%, นาย B 30% และนางสาว C 20%

ส่วนการลงแรงนั้น จะซับซ้อนขึ้นมาอีกหน่อย เพราะคนที่ลงแรงนั้น จะต้องประเมินการลงแรงของตัวเอง ให้ออกมาเป็นตัวเงิน

ซึ่งส่วนใหญ่แล้ว ก็จะคำนวณจากเงินเดือน ที่ควรจะได้จากการทำธุรกิจทั้งปี เช่น

นางสาว X, Y และ Z ตั้งใจจะทำธุรกิจขายเสื้อผ้า เป็นอาชีพเสริม โดยที่

นางสาว X รับผิดชอบต้นทุน และค่าใช้จ่ายอื่น ๆ ทั้งปี รวม 120,000 บาท
ในขณะที่นางสาว Y จะรับหน้าที่เป็นแอดมินเพจ และทำบัญชี ด้วยค่าจ้างเดือนละ 15,000 บาท
ส่วนนางสาว Z จะรับหน้าที่ แพ็กของและส่งของ ด้วยค่าจ้างเดือนละ 12,000 บาท

ซึ่งเมื่อตีการลงแรง จากการทำธุรกิจทั้งปี ของนางสาว Y และนางสาว Z ออกมาเป็นจำนวนเงิน จะได้ว่า

นางสาว Y เสมือนลงทุน 180,000 บาท ในกิจการ
นางสาว Z เสมือนลงทุน 144,000 บาท ในกิจการ

นั่นจึงทำให้ สัดส่วนหุ้นของแต่ละคน จะเท่ากับ นางสาว X 27%, นางสาว Y 41% และนางสาว Z 32%

อย่างไรก็ตาม ทั้ง 2 ตัวอย่างนี้ แสดงให้เห็นถึงแนวคิดในการแบ่งหุ้นแบบเบื้องต้นเท่านั้น เพราะการแบ่งหุ้น ยังมีปัจจัยอีกหลายอย่าง และขึ้นอยู่กับการเจรจา ระหว่างหุ้นส่วนด้วย

เช่น คนที่มีไอเดียเริ่มต้นในการทำธุรกิจ ก็ควรจะได้สัดส่วนหุ้นเพิ่มขึ้นอีกหน่อย เป็นต้น

แล้วทำไม เราถึงไม่แบ่งหุ้นให้กับทุกคน เท่า ๆ กัน ?

การแบ่งหุ้นเท่ากัน ก็เป็นเหมือนกับการคาดหวังว่า ให้หุ้นส่วนคนอื่น ๆ จะต้องทุ่มเททำงาน เท่ากันกับเราไปตลอด

แต่อย่าลืมว่า เมื่อเวลาผ่านไป หุ้นส่วนของเรา ที่เคยทุ่มเทในวันนี้ อาจจะมีภาระอื่น ๆ ที่เพิ่มขึ้นในอนาคต

จนอาจจะทำให้ ความทุ่มเทในการทำงาน ลดน้อยลงไป และเราก็จะรู้สึกไม่พอใจ ว่าตัวเองกำลังทำงานหนักอยู่คนเดียว

เหมือนอย่างเช่น สตาร์ตอัปเช่ารถระดับโลกอย่าง Zipcar ซึ่งในตอนแรก ผู้ก่อตั้งทั้ง 2 คน คือคุณ Robin Chase และคุณ Antje Danielson เลือกที่จะแบ่งหุ้นกันคนละครึ่ง

แต่เมื่อเวลาผ่านไป ในขณะที่คุณ Chase ทุ่มเทกับธุรกิจอย่างเต็มที่ แต่คุณ Danielson กลับยังไม่ยอมออกจากงานประจำ แถมยังมีภาระเพิ่มจากการมีลูก จนไม่มีเวลามาทุ่มเทกับธุรกิจเท่าที่ควร

สุดท้ายแล้ว คุณ Chase จึงจำเป็นต้องไล่เพื่อน ที่ก่อตั้งธุรกิจด้วยกันมา ออกจากบริษัท เนื่องจากไม่พอใจ ที่ตัวเองต้องทำงานอยู่คนเดียว และไม่กลับมาคุยกันอีกเลย นับตั้งแต่นั้น

จากตรงนี้เองจะเห็นได้ว่า การแบ่งหุ้นนั้น สำคัญกับธุรกิจ ไม่แพ้สิ่งอื่น ๆ เลยทีเดียว

เพราะฉะนั้นแล้ว ในเรื่องของการแบ่งหุ้น เราจึงต้องคิดให้รอบคอบที่สุด เท่าที่จะเป็นไปได้

เพราะความเสียหาย จากการทำธุรกิจล้มเหลว เราอาจจะเอากลับคืนมาได้ โดยใช้เวลาไม่ถึง 10 ปี

แต่การต้องเสียเพื่อนดี ๆ ไป 1 คน จากความสัมพันธ์ที่พังทลายนั้น เราอาจไม่สามารถ เอากลับคืนมาได้อีกเลย ตลอดชั่วชีวิต ก็เป็นได้..

References
-ห้องเรียนผู้ประกอบการ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย
-https://hbr.org/2016/02/the-very-first-mistake-most-startup-founders-make
-https://www.theverge.com/2014/4/1/5553910/driven-how-zipcars-founders-built-and-lost-a-car-sharing-empire