112,000 ล้านบาท คือมูลค่าตลาดของบริการ Buy Now Pay Later หรือบริการซื้อก่อนจ่ายทีหลังของประเทศไทย

โดยบริษัทวิจัยจากต่างประเทศอย่าง Research and Markets ได้ประมาณการไว้ว่า ตลาดบริการ Buy Now Pay Later ของประเทศไทย จะเติบโตเกือบ 2 เท่า ในอีก 5 ปีข้างหน้า

อย่างไรก็ตาม ภายใต้ตัวเลขการเติบโตนี้ ก็ตามมาด้วยความกังวลที่ว่า นี่อาจจะกลายเป็นกับดักหนี้แบบใหม่ ที่ซ้ำเติมปัญหาหนี้ครัวเรือนของไทยหรือไม่ 

เพราะถึงแม้ว่าบริการนี้จะให้เราผ่อนได้ถึงสินค้าราคาหลักสิบบาท แต่เมื่อยอดผ่อนเล็ก ๆ เหล่านี้รวมกันมากเข้า ก็อาจกลายเป็นหนี้ก้อนใหญ่ ที่กลายเป็นปัญหาในอนาคตได้เหมือนกัน 

จากการที่บริการ Buy Now Pay Later นั้น สามารถทำให้เราเกิดสิ่งที่ในทางจิตวิทยาเรียกว่า “อคติ” ซึ่งทำให้เราติดกับดักหนี้ Buy Now Pay Later ได้ง่าย ๆ 

แล้วอคติเหล่านั้น มีอะไรบ้างที่ทำให้คนส่วนใหญ่ มีโอกาสที่จะติดกับดักหนี้ Buy Now Pay Later ?

MONEY LAB จะย่อยเรื่องการเงิน การลงทุน ให้เข้าใจง่าย ๆ

ตอนเด็ก ๆ หลายคนน่าจะเคยมีของเล่นที่อยากได้มาก จนถ้าพ่อแม่บอกว่าจะซื้อให้ในวันหลัง เราก็อาจจะร้องไห้งอแงด้วยความไม่พอใจ เพราะอยากจะได้มันกลับไปเล่น แล้วมีความสุขเลยในวันนี้ 

แม้ว่าของเล่นอันนั้น จะซื้อมาเล่นตอนไหน มันก็ยังเป็นของเล่นอันเดิม ที่ให้ความสุขกับเราได้ไม่ต่างกัน

ซึ่งถึงแม้ว่าจะโตมา เราก็ยังคงให้ค่ากับการมีความสุขได้เลยวันนี้ มากกว่าการต้องรอคอยที่จะมีความสุขในวันข้างหน้า เหมือนอย่างเคย สิ่งนี้ในทางจิตวิทยาเรียกว่า “อคติชอบปัจจุบัน” หรือ Present Bias 

ทำให้เมื่อบริการ Buy Now Pay Later เปิดช่องทางให้เราได้เห็นว่า สินค้าราคาแพงที่เราหมายตา ไม่ต้องเก็บเงินรอท่าเป็นเวลาหลายเดือนแล้ว แต่สามารถกดซื้อได้เลย 

แล้วค่อยเลือกเอา ว่าจะผ่อนชำระกี่เดือน เพราะปัจจุบันนี้ ส่วนใหญ่ผู้ให้บริการก็มีให้เลือกตั้งแต่ จ่ายภายใน 1 เดือน ไม่คิดดอกเบี้ย ไปจนถึงผ่อนจ่าย 5 เดือน และสูงสุดที่เคยมีก็คือ 12 เดือน 

จึงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจ ที่ทำให้หลายคนเปิดใจใช้งานบริการ Buy Now Pay Later ได้โดยง่ายตั้งแต่แรก ๆ 

และด้วยการผ่อนชำระนี้เอง สินค้าที่ราคา “ตั้ง” 2,000 บาท เมื่อยืดเวลาผ่อนออกไปเป็น 6 เดือน ที่แม้จะต้องจ่ายดอกเบี้ยในอัตราสูงถึง 25% ต่อปี หรือ 2.08% ต่อเดือน 

ก็จะกลายเป็นการจ่าย “แค่” เดือนละประมาณ 400 กว่าบาทเท่านั้น เพื่อให้ได้สิ่งที่เราต้องการมาครอบครอง 

มุมมองที่เปลี่ยนไปนี้ ก็มาจากสิ่งที่เรียกว่า “อคติการยึดติด” หรือ Anchoring Bias จากการที่ความคิดของเรายึดติดว่าค่าผ่อนในแต่ละเดือน คือราคาสินค้า ที่ดูเหมือนถูกลง 

ทั้งที่ราคาสินค้าที่แท้จริงก็ยังเท่าเดิม เพิ่มเติมก็คือเมื่อรวมดอกเบี้ยเข้าไปแล้ว เราจะต้องจ่ายเงินซึ่งมากกว่าราคาสินค้าซึ่งอยู่ที่ 2,000 บาท เสียอีก

นอกจากนี้ การแบ่งจ่ายเงินเป็นงวด ๆ ยังทำให้เรารู้สึกเจ็บปวดน้อยกว่า การจ่ายเงินซื้อสินค้าแพง ๆ แบบตูมเดียวจบอีกด้วย 

แถมกว่าจะได้จ่ายเงินครั้งแรกจริง ๆ ก็ต้องรอครบกำหนดอีกตั้ง 1 เดือนข้างหน้า จึงเป็นเรื่องธรรมดาที่ถ้าทำได้ ใคร ๆ ก็อยากเลื่อนระยะเวลาที่ต้องรู้สึกเจ็บปวดจากการเสียเงิน 

การไม่อยากรู้สึกเจ็บปวด ด้วยการต้องเห็นเงินไหลออกจากบัญชีมาก ๆ ในทันทีและทีเดียวแบบนี้เอง ก็มาจากการเกิดอคติที่เรียกว่า “อคติกลัวความสูญเสีย” หรือ Loss Aversion Bias

จะเห็นได้ว่า แม้รูปแบบการบริการของ Buy Now Pay Later จะทำให้เราสามารถเกิดอคติมากมาย จนสุดท้าย อาจจะนำเราไปสู่กับดักหนี้

แต่ก็เช่นเดียวกันกับหนี้สินอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นบัตรเครดิต, กู้ซื้อบ้าน หรือกู้ซื้อรถ 

ที่การบริหารจัดการหนี้สิน ได้อย่างถูกต้อง ก็สามารถสร้างประโยชน์ให้กับตัวเราเองได้เหมือนกัน

เช่น บริการ Buy Now Pay Later ก็มีข้อดี อย่างเช่น เราสามารถซื้อของที่จำเป็นมาใช้ก่อนเลย โดยที่ไม่ต้องเสียสภาพคล่องมาก ๆ ในคราวเดียว และสามารถเอาเงินสดที่มีไปหมุนทำอย่างอื่นก่อนได้ 

อย่างไรก็ตาม หากเราไม่รู้เท่าทันความคิดของตัวเอง จนปล่อยให้อคติที่ว่ามา บดบังการคิดเป็นเหตุเป็นผลของเราแล้ว

ยอดผ่อนชำระสินค้าเดือนละแค่หลักสิบบาท จากการซื้อสินค้าเล็ก ๆ น้อย ๆ ไม่กี่อย่าง 

ก็สามารถกลายเป็น ยอดผ่อนชำระสินค้าเดือนละหลักพันหรือหลายพันบาทได้ จากหลากหลายสินค้า จำนวนนับไม่ถ้วน ที่เราซื้อมาเพราะความอยาก 

แถมยังจะต้องเจอกับดอกเบี้ยที่จะเพิ่มพูนหนี้สินของเรา อย่างไม่มีหยุด ถ้าหากเราไม่สามารถชำระหนี้เหล่านั้นให้ทันเวลา จนสุดท้ายก็จ่ายไม่ไหว

ประโยคทองของคุณ Warren Buffett อย่าง “ถ้าคุณซื้อในสิ่งที่ไม่จำเป็น สักวันคุณจะต้องขายในสิ่งที่จำเป็น” จึงเหมาะจะเป็นประโยคเตือนใจ ไม่ให้เราตกไปอยู่ในสถานการณ์เช่นนี้  

และหลังจากนี้ ก็ควรขยันตั้งคำถามกับตัวเองในทุก ๆ การซื้อ ว่าสิ่งที่กำลังจะกดลงตะกร้า และจ่ายด้วยบริการ Buy Now Pay Later นั้น

คือสิ่งที่เราจำเป็นจะต้องมีจริง ๆ หรือเป็นเพียงสิ่งที่อยากได้ มาตอบสนองความต้องการชั่วครั้งชั่วคราวในวันนี้กันแน่..

#วางแผนการเงิน

#หลักวางแผนการเงิน

#จิตวิทยา

References 

-https://www.researchandmarkets.com/reports/5305003/thailand-buy-now-pay-later-business-and?srsltid=AfmBOopCUWN-q6jBLO75ebTIWQT4JexMerv5kYAoLHQjGVJr0fi9Qhls

-https://www.linkedin.com/pulse/buy-now-pay-later-psychological-pitfall-6ixsenses/

-https://www.smh.com.au/business/the-economy/how-our-primal-instincts-fuel-afterpay-s-buy-now-pay-later-juggernaut-20210325-p57dvx.html

-https://www.smarttoinvest.com/gateway/SitePages/buy-not-necessary-soon-sell-essential-item/index.html