หลายคนมักมองว่าการบริหารเศรษฐกิจระดับประเทศ
เป็นเรื่องที่ยากเกินกว่าที่จะเข้าใจสำหรับคนทั่วไป
แถมอาจมีการคำนวณตัวเลขที่ซับซ้อนเต็มไปหมด

วันนี้ เราลองมารู้จักกับทฤษฎีลูกโป่ง 3 สูบ ที่คิดค้นโดยนักเศรษฐศาสตร์ชาวไทย
ซึ่งสามารถนำมาอธิบายนโยบายการดำเนินเศรษฐกิจระดับประเทศ
ผ่านการมองลูกโป่งใบเดียว

ใครกันที่คิดค้นทฤษฎีนี้
แล้วเราจะมองเศรษฐกิจผ่านลูกโป่งได้อย่างไร ?
BillionMoney จะมาอธิบายในฉบับเข้าใจง่าย ๆ

ทฤษฎีลูกโป่ง 3 สูบ เป็นแนวคิดที่มองภาพการบริหารเศรษฐกิจระดับประเทศที่ซับซ้อน ให้ออกมาเป็นภาพอย่างง่าย คิดค้นโดย ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ อดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย

แนวคิดนี้เป็นการเปรียบเทียบระบบเศรษฐกิจทั้งหมดเป็นลูกโป่ง 1 ใบ
ซึ่งมีท่อลมเชื่อมไปยังลูกสูบ 3 ลูก ที่คอยควบคุมลมในลูกโป่งใบนั้น

โดยลมในลูกโป่งใบนั้น ก็คือ “ปริมาณเงิน” ที่ไหลเวียนอยู่ในระบบเศรษฐกิจ
วัดจากมูลค่าของธนบัตรที่ออกใช้ เงินฝากกระแสรายวัน และเงินฝากออมทรัพย์

หากมีเงินไหลเข้าสู่ระบบ ก็เหมือนเป็นการปั๊มลมเข้าไปในลูกโป่ง ลูกโป่งจะขยายใหญ่ขึ้น
หากมีเงินไหลออกจากระบบ ก็จะเสมือนเป็นการดูดลมออกจากลูกโป่ง ลูกโป่งก็จะแฟบลง

โดยลูกสูบทั้ง 3 ลูกก็จะเป็นเหมือนช่องทางการเข้าออกของเงิน ที่ส่งผลกระทบต่อปริมาณเงินในระบบเศรษฐกิจ แบ่งออกเป็น

1.ลูกสูบการคลัง จะปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่ง ถ้าหากว่ารัฐบาลมีรายจ่ายเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจ
เช่น ลงทุนโครงการต่าง ๆ หรือใช้เงินเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ

และจะดูดลมออก หากว่ารัฐบาลมีการเก็บรายได้จากระบบเศรษฐกิจ เช่น เก็บภาษี

2.ลูกสูบการเงินภายในประเทศ จะปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่ง หากมีการปล่อยสินเชื่อเข้าสู่ระบบ
และจะดูดลมออก หากมีการลดสินเชื่อ

3.ลูกสูบการเงินระหว่างประเทศ จะปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่ง หากมีการนำเงินเข้าประเทศ
และจะดูดลมออก หากมีการนำเงินออกนอกประเทศ

โดยแนวคิดนี้บอกว่า ลูกสูบทั้ง 3 ลูก จะต้องทำงานร่วมกันอย่างสมดุล
หากลูกสูบลูกใดลูกหนึ่ง ปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่งมากเกินไป
ลูกสูบที่เหลือก็ต้องคอยดูดลมออกมา เพื่อไม่ให้ลูกโป่งแตก

ซึ่งลูกสูบทั้ง 3 ลูกนี้ จะถูกควบคุมผ่านนโยบายการเงิน และนโยบายการคลัง
โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องก็จะมีทั้งธนาคารแห่งประเทศไทย และกระทรวงการคลัง

เพื่อให้ปริมาณเงินในระบบอยู่ในระดับที่เหมาะสม เศรษฐกิจมีเสถียรภาพ ค่าเงินไม่ผันผวน
เงินไม่เฟ้อหรือฝืดจนเกินไป ซึ่งในแต่ละสถานการณ์ อาจจะมีรูปแบบของการสูบลมที่แตกต่างกัน

คำถามต่อมาคือ แล้วลูกโป่งควรจะขยายใหญ่แค่ไหนถึงจะดี ?

ในหลักการของแนวคิดนี้ มองว่าการขยายตัวของลูกโป่ง จะต้องสมดุลกับการขยายตัวของ GDP
โดยทั่วไปจะมองว่าปริมาณเงินในระบบ ควรเติบโตมากกว่า GDP ประมาณ 2-3%
เพื่อไม่ให้เงินเฟ้อหรือฝืดจนเกินไป

ถ้าหากมองย้อนกลับไป ที่วิกฤติต้มยำกุ้ง ปี 1997 ผ่านแนวคิดลูกโป่ง 3 สูบนี้

จะพบว่าในตอนนั้น เรามีการกู้เงินจากต่างประเทศมากจนเกินไป เนื่องจากนโยบายเปิดเสรีทางการเงิน
อีกทั้งดอกเบี้ยในประเทศ สูงกว่าต่างประเทศค่อนข้างมาก

เท่ากับว่าลูกสูบการเงินระหว่างประเทศ กำลังปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่งอย่างหนัก

ทางด้านลูกสูบการเงินภายในประเทศ ก็กำลังปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่งเช่นเดียวกัน
ผ่านการปล่อยสินเชื่อแบบหละหลวมของธนาคาร จนทำให้เกิดหนี้เสียเป็นจำนวนมาก

และสุดท้าย ลูกสูบการคลัง ก็ปั๊มลมเข้าสู่ลูกโป่งเช่นกัน ผ่านการออกนโยบายต่าง ๆ
เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ โดยมุ่งหวังให้ไทยเป็นศูนย์กลางทางการเงินในภูมิภาค

อย่างไรก็ตาม เศรษฐกิจไทยในขณะนั้น ไม่ได้เติบโตดีเท่าที่ควร
แถมการส่งออกก็เริ่มลดลง ในขณะที่หนี้ภาคเอกชนก็เริ่มสูงขึ้น

จนในที่สุดลูกโป่งใบนั้นก็ได้แตกออก และเราก็เจอเข้ากับวิกฤติ “ต้มยำกุ้ง”

ถึงตรงนี้ เราก็น่าจะเข้าใจการบริหารเศรษฐกิจ ผ่านทฤษฎีแนวคิดลูกโป่ง 3 สูบไม่มากก็น้อย
ซึ่งมันก็น่าจะทำให้เราเห็นภาพในมุมกว้าง ๆ ว่าแต่ละประเทศมีเครื่องมือในการควบคุมเสถียรภาพทางเศรษฐกิจอะไรบ้าง

รวมถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น
หากเราเร่งเติมลม ดูดลมออกอย่างไม่สมดุล หรือรุนแรงจนเกินไป
ลูกโป่ง หรือเศรษฐกิจของเรา ก็อาจจะแฟบ หรือแตกออก ได้ทุกเมื่อเหมือนกัน..

References
-http://www.setthasarnex.econ.tu.ac.th/docs_setthasarn/13_8/STS_13_8_2_20180423220541.pdf
-http://libdoc.dpu.ac.th/article/V025.pdf
-https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/Puey/Documents/puey_exhibition.pdf
-https://www.bangkokbiznews.com/business/1013298